Gurung Basic Grammar, part: III.

गुरुङ आधारभूत व्यकरण, भागः ३        

नमस्कार, 

A motto of Gurung School.

म स्वतन्त्र लेखक चोग डीबी गुरुङ हो । संवत २०६९ सालमा प्रकाशित ‘तमू क्योए दे प्यक्ष्या’ नामक पुस्तकको सामग्रीहरुलाइ केही संशोधन र परिमार्जन गरी, ‘गुरुङ आधारभूत व्याकरण, भागः ३’ शिर्षकमा ब्लक मार्फत पाठकहरु समक्ष पुनः पस्कने प्रयास गरेको छु । गुरुङ भाषाको वर्तमान अवस्थालाइ नियालेर हेर्दा, बिभिन्न गाउँ र ठाउँ अनुसार स्थानीय भाषा, भाषी, भाषीका, लय, रानी, बानी र थेगोमा धेरथोर फरक हुनु स्वभाविकै हो । तर, मूल भावमा खासै अन्तर छैन । बिद्धान पाठकहरुलाइ प्रस्तुत विषय वस्तुको सन्दर्भ, मर्म र भावना समय सापेक्ष रहेको भन्ने कुरा मनमा लागेमा आफन्तहरुलाइ पनि शेगर गर्नु होला ।  

१४. क्रिया (पार्क) Verb:

जुुनसुकै भाषाको पनि क्रिया ‘पार्क’ भाषाको आधार वा मेरुदण्डको रुपमा रहेको हुन्छ । क्रयापद भाषाको चुरी हो । यसको बिभिन्न अवस्थालाइ नबुझेसम्म भाषामा दखल हुन सकिदैन । जस्तैः नेपाली भाषाबाट खानु, खायो, खाएको, खाइरहेको र खान्छु । क्रिया आफैमा पूर्ण हुन्छ । पहिलो क्रिया नेपालीमा र त्यसपछि तमू भाषामा पाँच रुपमा राखिएका छन् । बाँकी अवस्थाहरुको हकमा समय र आवश्यकता अनुसार वाक्य रचना गर्न सकिन्छ ।  

   

क्रियापदको दुइवटा अवस्थाहरु छन् । एउटा आफैले गर्नु र अर्को कुनै दोस्रो व्यक्तिद्धारा गराउनु । जस्तैः ‘गर्नु र गराउनु’ । यहाँ पाठकहरुले स्पष्टसंग बुझ्नु पर्ने कुरा के छ भने, ‘गर्नु’ प्रथम क्रिया हो, जस्ले स्वयं काम गर्दछ । ‘गराउनु’ चाहिँ द्धितीय क्रियापद हो, जस्मा कुनै पनि काम दोश्रो व्यक्तिद्धारा गराइएको हुन्छ । तर, कुनै क्रियापदहरु झट्ट हेर्दा, द्धितीय अवस्थाको जस्तो देखिए पनि प्रथम अवस्था मै रहेको हुन्छ । 

   

उदाहणः ‘उगाउनु’ । यहाँ उगाउनुको अर्थ पानी उगाउनु हो । तर, पानी कुनै माध्यमबाट प्रथम व्यक्तिले नै उगाइरहेको हुन्छ । यस्तो अवस्थामा देखिएका क्रियापदहरुलाइ अलि विचार गर्नु पर्ने हुन्छ । क्रियालाइ कहाँ कसरी प्रयोग गरिन्छ भनी कोष्टभित्र अर्थ पनि राखिएको छ ।

१. क्रियापदका रुपहरु (पार्कक्याँये लिप्रेँमै):

उदाहरणः

नेपाली— खानु खायो खाएको खाइरहेको खान्छु (भात)

तमू— चद् चइ चबँ चदिबँ चम् (कैँइ)

माथि उदाहरणमा दिइएका (चद् चइ चबँ चदिबँ चम्) प्रथम क्रियापद् हो । यसलाइ द्धितीय क्रियापदमा लैजाँदा मूल क्रियाको धातु पछि र पदको अगाडि ‘मि’ थपेर द्धितीय पद बनाइन्छ । जस्तैः 

चद्, चइ, चबँ, चदिबँ, चम् । (प्रथम क्रिया १–५) 

च‘मि’द्, च‘मि’इ, च‘मि’बँ, च‘मि’दिबँ, च‘मि’म् । (द्धितीय क्रिया ६–१०) 

यहाँ, ‘च’ चाहि क्रियाको मूल धातु हो भने द्, इ, बँ, दिबँ र म् चाहि पदहरु हुन् । 

क्रियापदका पाँचवटा अवस्थाहरुः

अघाउनु– म्रैँद् मं्रैँइ म्रैँबँ म्रैँदिबँ म्रैँम् (भात)  

अचेट्नु– प्लैद् प्लैइ प्लैबँ प्लैदिबँ प्लैम् (तल)

अट्नु– क्ष्यद क्ष्यइ क्ष्यबँ क्ष्यदिबँ क्ष्यम् (कोठामा)

अत्तिनु– अतेद् अतेइ अतेबँ अतेदिबँ अतेम् (त्यसै)

अराउनु– अरेद् अरेइ अरेबँ अरेदिबँ अरेम् (काम)

१. अस्ताउनु– क्रिद् क्रिइ क्रिबँ क्रिदिबँ क्रिम् (घाम)

२. अस्ताउनु– लेद् लेइ लेबँ लेदिबँ लेम् (घाम)      

१. आउनु– खद् खइ खबँ खदिबँ खम् (यता)

२. आउनु– युद् युइ युबँ युदिबँ युम् (तल)

आठ्याउनु– नोँद् नोँइ नाँेबँ नोँदिबँ नोँम् (तल) 

आँट्नु– आँटिद् आँटिइ आँटिबँ आँटिदिबँ आँटिम् (काम)

ओकल्नु– छासिद् छासिइ छासिबँ छासिदिबँ छासिम् (भात)

ओद्नु– ओदिद् ओदिइ ओदिबँ ओदिदिबँ ओदिम् (पानी)

ओदाउनु– ओदेद् ओदेइ ओदेबँ ओदेदिबँ ओदेम् (भात)

ओड्नु– कुद् कुइ कुबँ कुदिबँ कुम् (छाता)

ओड्नु– नेँद् नेँइ नेँबँ नेँदिबँ नेँम् (सिरक)  

१. ओडाल्नु– च्यारद् च्यारइ च्यारबँ च्यारदिबँ च्यारम् (ढिँडो)

२. ओडाल्नु– नुरद् नुरइ नुरबँ नुरदिबँ नुरम् (ढिँडो)

ओथार्नु– नोँद् नोँइ नोँबँ नोँदिबँ नोँम् (पोथी)

ओसार्नु– कोद् कोइ कोबँ कोदिबँ कोम् (मल)

ओसिनु– ओसेद् ओसेइ ओसेबँ ओसेदिबँ ओसेम् (पराल)

ओछ्याउनुु– तिइद् तिइ तिइबँ तिइदिबँ तिइम् (राडी)

इत्रिनुु– इत्रेद् इत्रेइ इत्रेबँ इत्रेदिबँ इत्रेम् (हाँसखेल गरी)

उकाउनु– ओद् ओइ ओबँ ओदिबँ ओम् (आलु) 

उक्लिनु– क्रेद् क्रेइ क्रेबँ क्रेदिबँ क्रेम् (माथि)

१. उखाल्नु– स्योएद् स्योएइ स्योएबँ स्योएदिबँ स्योएम् (मुला)

२. उखाल्नु– तिद् तिइ तिबँ तिदिबँ तिम् (भुत्ला)

उगाउनु– ख्योद् ख्योइ ख्योबँ ख्योदिबँ ख्योम् (पानी)

उघार्नु– फैद् फैइ फैबँ फैदिबँ फैम् (दैलो)

उचाल्नु– क्वेद् क्वेइ क्वेबँ क्वेदिबँ क्वेम् (भारी)

उछट्नु– छारद् छारइ छारबँ छारदिबँ छारम् (भट्ट)

उठ्नु– रेद् रेइ रेबँ रेदिबँ रेम् (बिहानै)

उड्नु– फ्हुरद् फ्हुरइ फ्हुरबँ फ्हुरदिबँ फ्हुरम्् (चरा)

उतार्नु– उतार्दिद् उतार्दिइ उतार्दिबँ उतार्दिदिबँ् उतार्दिम् (काम)

उदाउनु– फ्योद् फ्योइ फ्योबँ फ्योदिबँ फ्योम् (घाम)

उध्याउनु– म्याद् म्याइ म्याबँ म्यादिबँ म्याम् (खुकुरी)

उन्नु– स्युद् स्युइ स्युबँ स्युदिबँ स्युम् (माला)

उफ्रनु– फुद्रुद् फुद्रुइ फुद्रुबँ फुद्रुदिबँ फुद्रुम् (माथि)

उभिनु– राद राइ राबँ रादिबँ राम् (नजिकै)

उक्साउनु– उक्सैद् उक्सैइ उक्सैबँ उक्सैदिबँ उक्सैम् (कसैलाइ)

उम्किनु– स्योरद् स्योरइ स्योरबँ स्योरदिबँ स्योरम् (माछा)

उमाल्नु– क्वालद् क्वालइ क्वालबँ क्वालदिबँ क्वालम् (दूध) 

उम्लिनु– ख्लोद् ख्लोइ ख्लोबँ ख्लोदिबँ ख्लोम् (पानी)

उम्लिनु– फ्लौँद् फ्लौँइ फ्लौँबँ फ्लौँदिबँ फ्लौँम् (पानी)

उम्रिनु– क्यद् क्यइ क्यबँ क्यदिबँ क्यम् (मकै) 

उर्लिनु– उर्लेद् उर्लेइ उर्लेबँ उर्लेदिबँ उर्लेम् (बाढी)

कन्नु– कन्दिद् कन्दिइ कन्दिबँ कन्दिदिबँ कन्दिम् (ठस्ठस्)

कन्याउनु– रिइद् रिइ रिइबँ रिइदिबँ रिइम् (अंग)

१. कमाउनु– तोद् तोइ तोबँ तोदिबँ तोम् (भाँडो)

२. कमाउनु– छोद् छोइ छोबँ छोदिबँ छोम् (पैसा)

१. कराउनु– करेद् करेइ करेबँ करेदिबँ करेम् (केटाकेटी)

२. कराउनु– हगैद् हगैइ हगैबँ हगैदिबँ हगैम् (केटाकेटी)

कस्नु– क्रैँद् क्रैँइ क्रैँबँ क्रैँदिबँ क्रैँम् (भारी)

कस्सिनु– कसिद् कसिइ कसिबँ कसिदिबँ कसिम् (पढ्न)

१. काट्नु– थोद् थोइ थोबँ थोदिबँ थोम् (दाउरा)

२. काट्नु– तुद् तुइ तुबँ तुदिबँ तुम् (मासु)

३. काट्नु– फ्ह्रैद् फ्ह्रैइ फ्ह्रैबँ फ्ह्रैदिबँ फ्ह्रैम् (घाँस)

४. काट्नु– तेद् तेइ तेबँ तेदिबँ तेम् (चोया)

५. काट्नु– स्यारद् स्यारइ स्यारबँ स्यारदिबँ स्यारम् (कुरा) 

६. काट्नु– स्याँद् स्याँइ स्याँबँ स्याँदिबँ स्याँम् (मुलाको चाना) 

कात्नु– तेद् तेइ तेबँ तेदिबँ तेम् (धागो)

काँप्नु– थ्हारद् थ्हारइ थ्हारबँ थ्हारदिबँ थ्हारम् (झाँक्री)

किच्नु– प्लेद् प्लेइ प्लेबँ प्लेदिबँ प्लेम् (भारिले)

किन्नु– किँद् किँइ किँबँ किँदिबँ किँम् (सामान)

किटिनु– किटिद् किटिइ किटिबँ किटिदिबँ किटिम् (मैल) 

कुद्नु– न्हेद् न्हेइ न्हेबँ न्हेदिबँ न्हेम् (छिटो)

कुट्नु– तोँद् तोँइ तोँबँ तोँदिबँ तोँम् (ढिकी)   

कुर्नु– प्रैँद् प्रैँइ प्रैँबँ प्रैँदिबँ प्रैँम् (साथी)

केर्नु– केर्दिद् केर्दिइ केर्दिबँ केर्दिदिबँ केर्दिम् (चोर)

१. केलाउनु– सएद् सएइ सएबँ सएदिबँ सएम् (चामल)

२. केलाउनु– फ्रद् फ्रइ फ्रबँ फ्रदिबँ फ्रम् (उन्)

कोट्याउनु– कोटेद् कोटेइ कोटेबँ कोटेदिबँ कोटेम् (माटो)

कोर्नु– सैएद् सैएइ सैएबँ सैएदिबँ सैएम् (कपाल)

कुर्लिनु– ओरद् ओरइ ओरबँ ओरदिबँ ओरम् (बेस्सरी)

१. कोतार्नु– रैँएद् रैँएइ रैँएबँ रैँएदिबँ रैँएम् (काँडाले)

२. कोतार्नु– स्योएद् स्योएइ स्योएबँ स्योएदिबँ स्योएम् (अंग)

खन्नु– ताद् ताइ ताबँ तादिबँ ताम् (खेत)

खप्नु– खप्दिद् खप्दिइ खप्दिबँ दप्दिदिबँ खप्दिम् (धेरै)

खोक्नु– फ्युहुँद् फ्युहुँइ फ्युहुँबँ फ्युहुँदिबँ फ्युहुँम् (धेरै)

खोज्नु– म्हैद् म्हैइ म्हैबँ म्हैदिबँ म्हैम् (साथी)

खोताल्नु– क्युलिद् क्युलिइ क्युलिबँ क्युलिदिबँ क्युलिम् (भित्रैसम्म)

खोप्नु– चोद् चोइ चोबँ चोदिबँ चोम् (खोप)

१. खोल्नु– प्लिद् प्लिइ प्लिबँ प्लिदिबँ प्लिम् (कपडा)

२. खोल्नु– प्लद् प्लइ प्लबँ प्लदिबँ प्लम् (गाँठो)

खोर्नु– खोरद् खोरइ खोरबँ खोरदिबँ खोरम् (कुराउनी)

खोस्नु– फ्हेँद् फ्हेँइ फ्हेँबँ फ्हेँदिबँ फ्हेँम् (भारी)   

गन्नु– च्यौद् च्यौइ च्यौबँ च्यौदिबँ च्यौम् (एक दुइ तीन)

गन्हाउनु– थाँनाँद् थाँनाँइ थाँनाँबँ थाँनाँदिबँ थाँनाँम् (दिसा)

१. गर्नु– लद् लइ लबँ लदिबँ लम् (काम)

२. गर्नु– चिद् चिइ चिबँ चिदिबँ चिम् (हेर विचार)

३. गर्नु– नाँद् नाँइ नाँबँ नाँदिबँ नाँम् (सबेरै काम)

४. गर्नु– खुद् खुइ खुबँ खुदिबँ खुम् (जम्मा)

५. गर्नु– थ्हुरद् थ्हुरइ थ्हुरबँ थ्हुरदिबँ थ्हुरम् (सम्पन्न)

६. गर्नु– नरिद् नरिइ नरिबँ नरिदिबँ नरिम् (नेतृत्व)

७. गर्नु– ख्युलुद् ख्युलुइ ख्युलुबँ ख्युलुदिबँ ख्युलुम् (चलखेल) 

८. गर्नु– मुलुद् मुलुइ मुलुबँ मुलुदिबँ मुलुम् (मलामुलु)

९. गर्नु– त्यैँद् त्यैँइ त्यैँबँ त्यैँदिबँ त्यैँम् (स्वागत)

१. गल्नु– क्हाँद् क्हाँइ क्हाँबँ क्हाँदिबँ क्हाँम् (फतक्क)

२. गल्नु– क्ष्युँद् क्ष्युँइ क्ष्युँबँ क्ष्युँदिबँ क्ष्युँम् (रोगले)

गर्जनु– ओरद् ओरइ ओरबँ ओरदिबँ ओरम् (सभामा)

गाड्नु– क्योद् क्योइ क्योबँ क्योदिबँ क्योम् (घोचा)

गाब्नु– गाब्दिद् गाब्दिइ गाब्दिबँ गाब्दिदिबँ गाब्दिम् (एकैठाउँमा)

गाल्नु– फोलद् फोलइ फोलबँ फोलदिबँ फोलम् (मैलो)

गाँउनु– फ्रिँद् फ्रिँइ फ्रिँबँ फ्रिँदिबँ फ्रिँम् (गीत)

१. गाँस्नु– सोद् सोइ सोबँ सोदिबँ सोम् (डोरी)  

२. गाँस्नु– प्यारद् प्यारइ प्यारबँ प्यारदिबँ प्यारम् (दाम्लो)

गिथोल्नु– च्याद् च्याइ च्याबँ च्यादिबँ च्याम् (मासु)

गिर्नु– प्लेद् प्लेइ प्लेबँ प्लेदिबँ प्लेम् (बाटोमा)

गुड्नु– गुडिद् गुडिइ गुडिबँ गुडिदिबँ गुडिम् (मोटर)

गिँडनु– लुँद् लुँइ लुँबँ लुँदिबँ लुँम् (मुडा)

गोड्नु– स्योएद् स्योएइ स्योएबँ स्योएदिबँ स्योएम् (धान)

घचेट्नु– कैद् कैइ कैबँ कैदिबँ कैम् (भारी)

घसार्नु– क्लाँद् क्लाँइ क्लाँबँ क्लाँदिबँ क्लाँम् (बाँस)

घस्रिनु– क्लाँद् क्लाँइ क्लाँबँ क्लाँदिबँ क्लाँम् (भुइमा)

घुम्नु– स्युरद् स्युरइ स्युरबँ स्युरदिबँ स्युरम् (गुम्बा)

घुर्नु– घुर्दिद् घुर्दिइ घुर्दिबँ घुर्दिदिबँ घुर्दिम् (निंद्रामा)

घुस्नु– होँद् होँइ होँबँ होँदिबँ होँम् (कोठामा)  

घुसार्नु– क्युद् क्युइ क्युबँ क्युदिबँ क्युम् (हात)

१. घेर्नु– थोद् थोइ थोबँ थोदिबँ थोम् (पर्खाल)

२. घेर्नु– कोरद् कोरइ कोरबँ कोरदिबँ कोरम् (पर्खाल) 

३. घेर्नु– क्योरद् क्योरइ क्योरबँ क्योरदिबँ क्योरम् (पर्खाल)

घोक्नु– खोँद् खोँइ खोँबँ खोँदिबँ खोँम् (पाठ)

घोच्नु– म्रोद् म्रोइ म्रोबँ म्रोदिबँ म्रोम् (आँखा)

घोर्नु– घोर्दिद् घोर्दिइ घोर्दिबँ घोर्दिदिबँ घोर्दिम् (धेरै)

घोल्नु– घोलद् घोलइ घोलबँ घोलदिबँ घोलम् (सिमेन्ट)

चड्नु– क्रेद् क्रेइ क्रेबँ क्रेदिबँ क्रेम् (गाडी)

चडाउनु– फुलद् फुलइ फुलबँ फुलदिबँ फुलम् (प्रसाद)

चर्कनु– गातद् गातइ गातबँ गातदिबँ गातम् (ग्लास)

चर्नु– रैँद् रैँइ रैँबँ रैँदिबँ रैँम् (भैसी चर्नु)

चर्किनु– छद् छइ छबँ छदिबँ छम् (घाम) 

चराउनु– छद् छइ छबँ छदिबँ छम् (भैसी)

१. चल्नु– क्लाँद् क्लाँइ क्लाँबँ क्लाँदिबँ क्लाँम् (पेटमा बच्चा)

२. चल्नु– चल्दिद् चल्दिइ चल्दिबँ चल्दिदिबँ चल्दिम् (घडी)

१. चलाउनु– चलेद् चलेइ चलेबँ चलेदिबँ चलेम् (कार)

२. चलाउनु– रुद् रुइ रुबँ रुदिबँ रुम् (खोले) 

चस्किनु– चस्केद् चस्केइ चस्केबँ चस्केदिबँ चस्केम् (पेट)

चाख्नु– म्ह्योँद् म्ह्योँइ म्ह्योँबँ म्ह्योँदिबँ म्ह्योँम् (अचार)  

चाट्नु– ल्हेँद् ल्हेँइ ल्हेँबँ ल्हेँदिबँ ल्हेँम् (हात)  

१. चाप्नु– चाप्दिद् चाप्दिइ चाप्दिबँ चाप्दिदिबँ चाप्दिम् (बिरामी)

२. चाप्नु– च्येद् च्येइ च्येबँ च्येदिबँ च्येम् (जग्गा) 

चार्नु– चार्दिद् चार्दिइ चार्दिबँ चार्दिदिबँ चार्दिम् (गाउँ)

चाल्नु– चिइद् चिइ चिइबँ चिइदिबँ चिइम् (भुस)

चास्नु– सोवद् सोवइ सोवबँ सोवदिबँ सोवम् (धुल्याउनु)

१. च्यात्नु– टोद् टोइ टोबँ टोदिबँ टोम् (कपडा)

२. च्यात्नु– प्राद् प्राइ प्राबँ प्रादिबँ प्राम् (मकै)

३. च्यात्नु– प्याद् प्याइ प्याबँ प्यादिबँ प्याम् (मकै) 

चिक्नु– प्यद् प्यइ प्यबँ प्यदिबँ प्यम् (सम्भोग गर्नु)

चिच्याउनु– ङोरोद् ङोरोइ ङोरोबँ ङोरोदिबँ ङोरोम् (बेस्सरी)

चिथोर्नु– रेँद् रेँइ रेँबँ रेँदिबँ रेँम् (नङले)   

१. चिन्नु– स्यद् स्यइ स्यबँ स्यदिबँ स्यम् (अक्षर)

२. चिन्नु– ङोस्यद् ङोस्यइ ङोस्यबँ ङोस्यदिबँ ङोस्यम् (आपसमा) 

चिप्किनु– ह्रैँद् ह्रैँइ ह्रैँबँ हँ्रैदिबँ ह्रैँम् (भित्तामा)

चिप्लिनु– प्लोद् प्लोइ प्लोबँ प्लोदिबँ प्लोम् (बाटोमा)

चिमोट्नु– क्ष्वेद् क्ष्वेइ क्ष्वेबँ क्ष्वेदिबँ क्ष्वेम् (गालामा)

चिर्नु– क्लेद् क्लेइ क्लेबँ क्लेदिबँ क्लेम् (दाउरा)

चिलाउनु– क्येद् क्येइ क्येबँ क्येदिबँ क्येम् (अंग)  

चुक्नु– चुक्दिद् चुक्दिइ चुक्दिबँ चुक्दिदिबँ चुक्दिम् (निशाना)

१. चुट्नु– प्रिँइद् प्रिँइ प्रिँइबँ प्रिँइदिबँ प्रिँइम् (मुड्कीले)

२. चुट्नु– फ्हुद् फ्हुइ फ्हुबँ फ्हुदिबँ फ्हुम् (लठ्ठीले)  

३. चुट्नु– टिँइद् टिँइ टिँइबँ टिँइदिबँ टिँइम् (लुठ्ठीले)

४. चुट्नु– तोँद् तोँइ तोँबँ तोँदिबँ तोँम् (कोदो)

चुठ्नु– ख्रुद् ख्रुइ ख्रुबँ ख्रुदिबँ ख्रुम् (मुख)  

चुलाउनु– चुलेद् चुलेइ चुलेबँ चुलेदिबँ चुलेम् (कुन्यु)

चुस्नु– ङाद् ङाइ ङाबँ ङादिबँ ङाम् (उखु)          

चुहुनु– चैद् चैइ चैबँ चैदिबँ चैम् (पानी)

चोर्नु– योद् योइ योबँ योदिबँ योम् (पैसा) क्रमश .....

गुरुङ आधारभूत व्याकरण, भागः ३मा प्रस्तुत गरिएको गुरुङ भाषाको सामाग्रीहरु तपाइँलाइ कस्तो लाग्यो ? कति सान्दर्भिक छ ? यसलाइ कसरी परिमार्जन गर्न सकिन्छ ? लेखन शैलि र विषयगत प्रस्तुतिमा रहेका कमि कमजोरीहरुलाइ बिद्धान पाठकहरुले मन खोलेर सल्लाह र सुझाव सहित प्रतिकृया लेख्नु होला । तपाइँको प्रतिकृया महत्वपूर्ण हुनेछ । घन्यवाद ।      

चोग डीबी गुरुङ ‘तमू क्योए दे प्यक्ष्या’को लेखक हुन ।

SHARE

Milan Tomic

Hi. I’m Designer of Blog Magic. I’m CEO/Founder of ThemeXpose. I’m Creative Art Director, Web Designer, UI/UX Designer, Interaction Designer, Industrial Designer, Web Developer, Business Enthusiast, StartUp Enthusiast, Speaker, Writer and Photographer. Inspired to make things looks better.

• 
• 
• 
• 
•